Thuyết Minh Báo Cáo Tài Chính Là Gì? Có Bắt Buộc Nộp Không?

Thuyết minh báo cáo tài chính là một phần thiết yếu trong bộ báo cáo tài chính của doanh nghiệp. Vậy nếu doanh nghiệp không nộp thuyết minh báo cáo tài chính, liệu có bị xử phạt hay không? Cùng Kỹ năng kế toán đi tìm Câu trả lời qua bài viết dưới đây nhé!  

1. Thuyết minh báo cáo tài chính là gì?

Bản thuyết minh báo cáo tài chính là một phần không thể tách rời của báo cáo tài chính, nhằm phân tích và làm rõ các thông tin, số liệu đã được trình bày trong bảng cân đối kế toán, báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh, và báo cáo lưu chuyển tiền tệ. Mục tiêu của bản thuyết minh là bổ sung, giải thích chi tiết nhằm giúp người đọc, đặc biệt là các nhà đầu tư, hiểu rõ hơn về tình hình kinh doanh và tài chính của doanh nghiệp trong kỳ báo cáo, từ đó có cái nhìn toàn diện và chính xác hơn.

Các nội dung chính trong thuyết minh báo cáo tài chính bao gồm:

Đặc điểm hoạt động của doanh nghiệp.

Kỳ kế toán và loại tiền tệ sử dụng trong kế toán.

Chuẩn mực và chế độ kế toán áp dụng.

Chính sách kế toán đang thực hiện.

Thông tin chi tiết về các khoản mục trong báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh.

Thông tin bổ sung cho các khoản mục trên bảng cân đối kế toán.

Thông tin giải thích các khoản mục trong báo cáo lưu chuyển tiền tệ.

2. Nguyên tắc lập thuyết minh báo cáo tài chính

Nguyên tắc lập thuyết minh báo cáo tài chính được quy định rõ ràng tại khoản 2 Điều 115 Thông tư 200/2014/TT-BTC, bao gồm các điểm chính như sau:

- Lập báo cáo tài chính năm: 
Doanh nghiệp phải lập bản thuyết minh báo cáo tài chính tuân theo quy định của Chuẩn mực kế toán về "Trình bày Báo cáo tài chính" và các hướng dẫn tại Chế độ báo cáo tài chính.

- Lập báo cáo tài chính giữa niên độ: 
Dù là báo cáo tài chính giữa niên độ đầy đủ hay tóm lược, doanh nghiệp vẫn phải lập thuyết minh báo cáo tài chính chọn lọc theo Chuẩn mực kế toán về "Báo cáo tài chính giữa niên độ" và các thông tư hướng dẫn liên quan.

- Nội dung trình bày trong thuyết minh báo cáo tài chính:

Cơ sở lập và chính sách kế toán: Các thông tin liên quan đến cơ sở lập báo cáo và các chính sách kế toán quan trọng được áp dụng.

Thông tin trọng yếu: Trình bày các thông tin theo quy định của các chuẩn mực kế toán mà chưa được đề cập trong các báo cáo tài chính khác.

Thông tin bổ sung: Cung cấp các thông tin cần thiết chưa được thể hiện ở những phần khác của báo cáo tài chính, giúp đảm bảo tính trung thực và hợp lý của báo cáo.

Bản thuyết minh báo cáo tài chính phải được trình bày theo trình tự hợp lý, có hệ thống. Doanh nghiệp có thể tự sắp xếp số thứ tự các mục trong bản thuyết minh sao cho phù hợp với đặc thù riêng của mình. Mỗi khoản mục trong bảng cân đối kế toán, báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh và báo cáo lưu chuyển tiền tệ cần được đánh dấu liên kết với các thông tin tương ứng trong bản thuyết minh.

Những nguyên tắc này đảm bảo rằng thông tin tài chính được trình bày rõ ràng, minh bạch và tuân thủ các chuẩn mực kế toán.

3. Những doanh nghiệp nào cần nộp thuyết minh BCTC?

Theo quy định tại Thông tư 133/2016/TT-BTC và Thông tư 200/2014/TT-BTC, các doanh nghiệp phải nộp thuyết minh báo cáo tài chính (BCTC) trong hệ thống báo cáo tài chính năm, báo cáo tài chính giữa niên độ và báo cáo tài chính quý. Cụ thể:

Doanh nghiệp áp dụng chế độ kế toán theo Thông tư 133 và Thông tư 200 bắt buộc phải nộp thuyết minh báo cáo tài chính cho cơ quan thuế cùng với bộ báo cáo tài chính đầy đủ.

Doanh nghiệp áp dụng chế độ kế toán theo Thông tư 132/2018/TT-BTC , áp dụng cho doanh nghiệp siêu nhỏ, không bắt buộc phải nộp thuyết minh báo cáo tài chính. Các doanh nghiệp này chỉ cần nộp báo cáo tình hình tài chính, báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh, bảng cân đối tài khoản, và báo cáo tình hình thực hiện nghĩa vụ với ngân sách nhà nước.

Doanh nghiệp cần tuân thủ đúng quy định về chế độ kế toán để xác định nghĩa vụ nộp báo cáo phù hợp với từng trường hợp.

4 . Thời hạn nộp bản thuyết minh báo cáo tài chính  

Thời hạn nộp bản thuyết minh báo cáo tài chính phụ thuộc vào loại hình doanh nghiệp và chế độ kế toán mà doanh nghiệp áp dụng. Cụ thể như sau:

Doanh nghiệp nhà nước:

Báo cáo tài chính quý: Chậm nhất 20 ngày kể từ ngày kết thúc kỳ kế toán quý. Đối với công ty mẹ hoặc Tổng công ty Nhà nước, thời hạn là 45 ngày.

Báo cáo tài chính năm: Chậm nhất 30 ngày kể từ ngày kết thúc kỳ kế toán năm. Đối với công ty mẹ hoặc Tổng công ty Nhà nước, thời hạn là 90 ngày.

Doanh nghiệp khác:

Doanh nghiệp tư nhân và công ty hợp danh: Thời hạn nộp báo cáo tài chính năm chậm nhất là 30 ngày kể từ khi kết thúc năm tài chính.

Các đơn vị kế toán khác: Thời hạn là 90 ngày.

Đối với doanh nghiệp áp dụng Thông tư 133/2016/TT-BTC:

Theo Điều 80 của Thông tư 133/2016/TT-BTC, các doanh nghiệp nhỏ và vừa phải lập và gửi báo cáo tài chính năm chậm nhất 90 ngày kể từ ngày kết thúc năm tài chính.

Do đó, doanh nghiệp cần tuân thủ chặt chẽ thời hạn để nộp báo cáo tài chính, bao gồm cả thuyết minh báo cáo tài chính, nhằm tránh bị xử phạt theo quy định.

5. Không thuyết minh báo cáo tài chính có bị phạt không?  

Không nộp thuyết minh báo cáo tài chính có thể dẫn đến việc doanh nghiệp bị xử phạt theo quy định tại Nghị định 41/2018/NĐ-CP. Do thuyết minh báo cáo tài chính là phần bắt buộc trong báo cáo tài chính, doanh nghiệp không nộp đúng quy định sẽ chịu các mức phạt như sau:

Phạt tiền từ 5.000.000 đồng đến 10.000.000 đồng : Đối với hành vi nộp báo cáo tài chính chậm dưới 03 tháng hoặc công khai báo cáo tài chính chậm dưới 03 tháng so với thời hạn quy định.

Phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 20.000.000 đồng : Nếu doanh nghiệp công khai báo cáo tài chính không đầy đủ nội dung, nộp chậm từ 03 tháng trở lên, hoặc không kèm theo báo cáo kiểm toán khi pháp luật yêu cầu.

Phạt tiền từ 20.000.000 đồng đến 30.000.000 đồng : Khi thông tin, số liệu công khai trên báo cáo tài chính không đúng sự thật hoặc không nhất quán trong cùng một kỳ kế toán.

Phạt tiền từ 40.000.000 đồng đến 50.000.000 đồng : Nếu doanh nghiệp không nộp báo cáo tài chính hoặc không công khai báo cáo theo quy định.

Thuyết minh báo cáo tài chính là công cụ giúp làm rõ các số liệu trong báo cáo tài chính, tăng tính minh bạch và hỗ trợ các bên liên quan trong việc đánh giá doanh nghiệp. Mặc dù không phải doanh nghiệp nào cũng bắt buộc phải nộp, việc thực hiện đúng quy định này mang lại nhiều lợi ích, từ việc cải thiện hình ảnh doanh nghiệp đến việc tuân thủ các yêu cầu pháp lý.